Hộ niệm là một nghi thức tâm linh trong Phật giáo được cho rằng rất có lợi cho người sắp chết. Nó giúp cho người qua đời được đón nhận và tiếp nhận bởi các thế lực vô hình, đồng thời giúp cho thân nhân người chết có thể giải tỏa sự đau buồn và tiếp nhận sự mất mát đối với gia quyến. Vậy hộ niệm là gì? Hộ niệm lúc lâm chung là gì?

Xem thêm:

Hộ niệm là gì?

Hộ niệm trong Phật giáo là một khái niệm nói về việc niệm Phật, tụng kinh, hoặc sám hối để hỗ trợ tâm lý và tinh thần cho người chuẩn bị ra đi hoặc trong giai đoạn mới tắt hơi thở (khác với trợ niệm). Bên cạnh đó, hộ niệm tốt nhất là khi người đó còn sống hay lúc lâm chung. Trong thời gian cuối cùng trong cuộc đời của một ai đó , người nhà của bệnh nhân có thể nhờ các Thầy, các sư Cô hộ niệm và đưa ra một tiêu chí để giúp người đang bệnh, người sắp chết, giúp họ rũ bỏ nỗi sợ hãi, lo lắng, để họ dễ dàng ra đi và siêu thoát.

Tuy nhiên, ngày nay, Tịnh độ tông của Trung Quốc có khuynh hướng nhấn mạnh đến hộ niệm sau khi chết, đặc biệt là trong vòng 8 tiếng đầu. Tuy nhiên, điều này không cần thiết, vì không có gì chắc chắn rằng người chết có thể nghe và cảm nhận được. Nghi thức này nên được thực hiện trong khi người đó còn sống, để họ có thể đón nhận sự giúp đỡ và trở nên yên tâm hơn. Việc tụng niệm nhiều không đồng nghĩa với việc càng tốt cho hương linh.

Do đó, người thực sự hiểu và thực hành các nguyên lý Phật giáo là rất ít. Tuy nhiên, việc học và thực hành Phật pháp là cần thiết để đạt được giác ngộ và trở thành một nhà sư hiểu biết uyên thâm về phật học.

Ban hộ niệm là gì?

Ban hộ niệm gồm một nhóm người giúp đỡ người trong giai đoạn phát lâm chung, khi họ không đủ sức lực để đẩy chủng tử A Di Đà Phật lên và cảm ứng đạo giao với Chư Phật. Điều này là do họ gặp phải những nghiệp xấu và các oan gia trái chủ tìm đến để đòi nợ. Tuy nhiên, cúng cầu siêu là hành động cầu nguyện cho những linh hồn đã qua đời được siêu thoát sớm. Hai việc này có bản chất khác nhau hoàn toàn.

Chúng ta không nên hiểu nhầm rằng Ban hộ niệm đến nhà để cầu siêu cho những linh hồn mới qua đời. Trong thời gian diễn ra nghi thức, nếu có ai mới phát tâm muốn quy y Tam bảo và hướng đến thế giới Tịnh độ, thì cần phải mời các vị tăng đến để giúp họ quy y.

Vậy tại sao Ban hộ niệm lại giúp đỡ cả những người chưa từng niệm Phật hay chưa hiểu sâu về Phật pháp, hay chưa quy y Tam bảo khi còn sống? Điều này dựa trên lời khai thị của Ấn Quang Đại Sư: “Người chưa biết tu hành, nhưng trước giờ phút lâm chung nếu biết ăn năn sám hối, quyết tâm niệm Phật cầu siêu thoát. Hãy tùy cơ khai thị, giúp cho họ vững tâm niệm Phật, và tha thiết cầu để được hưởng cảnh an vui cực lạc, chứ không phải chết”.

Vì vậy, chúng ta cần giúp đỡ người đang trong giai đoạn sắp lâm chung, bất kể họ đã từng niệm Phật hay chưa, để giúp họ có thể vững tâm niệm và truyền Phật pháp cầu nguyện cho vong linh được an vui cực lạc. Chúng ta cần tùy duyên và giúp đỡ mọi người, để mọi người đều có thể đạt được Tịnh độ.

Những người trong ban hộ niệm là ai?

Những người tham gia vào Ban hộ niệm thường là người Phật tử, hoặc người có lòng từ thiện, đam mê tu tập Phật pháp và mong muốn được giúp đỡ cho những người sắp lâm chung hoặc đã qua đời.

Các thành viên của Ban có thể là những tăng ni, ni sư, phật tử, hay những người không phải tăng ni nhưng có tâm hồn thanh tịnh và tâm tình nhân đức và am hiểu Phật pháp.

Họ sẽ cùng nhau hành trình trong việc giúp đỡ những người gặp khó khăn trong giờ phút lâm chung, hướng dẫn họ niệm Phật và cầu nguyện cho họ được sớm về Tây phương cực lạc.

Người niệm sẽ làm gì?

Công việc của Ban Hộ niệm và các thành viên là hỗ trợ người hấp hối, việc niệm và truyền thụ Phật pháp để giúp họ giữ được chính niệm. Với tâm lý yếu và sức lực suy giảm, người bệnh khó có thể niệm liên tục và lâu dài được mà cần sự hỗ trợ từ người khác.

Tuy nhiên, để hoàn thành công việc này, các thành viên của Ban phải niệm liên tục, gần như không ngừng nghỉ, điều này là khó khăn đối với tăng sĩ ở chùa. Chỉ có các cư sĩ tại gia mới có thể thay phiên nhau đến niệm. Mỗi lần niệm cũng chỉ kéo dài từ 2 đến 3 tiếng đồng hồ là đã rất mệt mỏi.

Theo quan niệm Phật giáo, Ban Hộ niệm chỉ là người trợ giúp nên không được sử dụng bất kỳ thứ gì của chủ nhà dù là một chai nước uống. Để hoàn thành công việc này, rất nhiều cư sĩ tại gia đã bỏ cả công việc của mình để giúp sức trợ niệm, bởi công đức của người hộ niệm rất lớn.

Thành tựu một người được vãng sinh (vãng sanh) Tịnh Độ chính là thành tựu một chúng sinh khi bén duyên với Phật pháp, và công đức đó rất lớn. Đối với những người được giao trọng trách làm trưởng Ban hộ niệm, họ cần am hiểu Phật pháp và có đầu óc tổ chức, điều hành và căn bản là tâm trong sáng để hiểu được những vướng mắc của người sắp lâm chung, điều đình với các oan gia trái chủ đến đòi nợ.

Việc hỗ trợ người qua đời niệm Phật để giúp họ giữ được chính niệm là công việc cao quý và mang lại rất nhiều phước đức.

Vì sao hộ niệm lại quan trọng đối với người đang hấp hối?

Việc hộ niệm cho người chết hay đang hấp hối là một nghi thức truyền thống trong văn hóa đông Á, đặc biệt là trong văn hóa Việt Nam. Nó được coi là một việc làm thiêng liêng và rất quan trọng trong việc ghi nhận lại sự sống của người đã mất.

Theo Phật giáo, hộ niệm là cách để tưởng nhớ và tri ân đến những người đã từ trần, đồng thời cũng là cách để kết nối với tổ tiên và truyền thống gia đình. Nó được xem là một nghi thức đạo đức, văn hóa và tâm linh, tạo ra sự gắn kết trong gia đình và đặc biệt là giữa người sống và người đã mất.

Theo quan niệm tâm linh của người Việt, sau khi người chết, linh hồn của họ sẽ tiếp tục hành trình trong thế giới bên kia. Tuy nhiên, nếu không có sự giúp đỡ của con cháu và gia đình, linh hồn sẽ không thể yên nghỉ và tiếp tục điều gì đó không tốt đẹp. Ngoài ra, nghi thức này còn giúp cho linh hồn của người đã mất được an nghỉ và tiếp tục hành trình của mình một cách tốt đẹp hơn. Chính vì vậy mà khi trong gia đình có người sắp qua đời thì người thân trong nhà cần nhờ ban hộ niệm thực hiện niệm Phật để hỗ trợ thân nhân.

Lợi ích của việc hộ niệm cho người sắp chết:

Theo Phật giáo, hộ niệm là một việc làm thiện đạo, giúp đỡ những vị linh hồn đang lưu luyến trên đường vòng sinh tử. Việc này được xem là một nghi thức trong tôn giáo Phật giáo.

Thường thì, khi một người chết đi, linh hồn của họ sẽ tiếp tục hành trình trên đường sinh tử. Tuy nhiên, nếu họ đã từng có niềm tin và tu hành đạo Phật, việc hộ niệm sẽ giúp cho họ được giải thoát sớm hơn, thoát khỏi đau khổ của sự lưu luyến và vòng sinh tử. Việc này được gọi là siêu thoát và được coi là một trong những kết quả tốt đẹp nhất trong cuộc đời.

Ngoài ra, việc hộ niệm còn mang lại lợi ích cho chính những người hộ niệm. Thực hiện nghi thức hộ niệm sẽ giúp chúng ta rèn luyện tâm hồn, trở nên nhân từ và từ bi hơn. Đồng thời, việc này cũng là cơ hội để chúng ta tận hưởng niềm vui trong sự giúp đỡ người khác và làm thiện cho cộng đồng.

Vì vậy, tôi khuyên quý vị nên thường xuyên thực hiện việc hộ niệm, không chỉ giúp đỡ cho những người mất mà còn giúp cho chính bản thân mình phát triển đức hạnh và rèn luyện tâm hồn.

Người nhà nên làm gì khi người thân sắp lâm chung?

Theo quan điểm Phật giáo, khi hộ niệm cho người lâm chung, người nhà cần tuân thủ một số nguyên tắc nhất định để có thể giúp đỡ người đang trong cảnh khốn khó và đạt được thành tựu tốt nhất trong sự kiện này. Dưới đây là một số điều người nhà cần làm khi hộ niệm cho người sắp chết theo quan điểm Phật giáo:

Tôn trọng tâm linh: Trong Phật giáo, niệm Phật được coi là một hoạt động tâm linh rất quan trọng. Người nhà cần tôn trọng niềm tin của người bệnh và không làm bất cứ điều gì để xúc phạm đến niềm tin này.
Thực hiện các nghi thức: Người nhà có thể thực hiện các nghi thức để giúp người bệnh tăng cường sức mạnh tinh thần, giảm bớt đau đớn và chấm dứt đau khổ. Các nghi thức như cúng tế, niệm kinh, đọc kinh, thắp nén hương, v.v… có thể giúp người bệnh yên tâm và tràn đầy niềm tin.
Cùng niệm kinh: Người nhàcó thể cùng người bệnh niệm kinh để giúp họ tránh xa những suy nghĩ tiêu cực và đạt được tinh thần an lạc.
Truyền đạt thông điệp đầy yêu thương: Người nhà cần thể hiện tình yêu thương đối với người bệnh và giúp họ cảm thấy thoải mái nhất có thể. Họ có thể nói chuyện, cười đùa hoặc đọc cho người bệnh nghe truyện để giảm bớt căng thẳng và đau đớn.
Không trách móc hay phàn nàn: Khi hộ niệm cho người đang hấp hối, người nhà cần giữ trí tĩnh và không trách móc hoặc phàn nàn về tình hình hiện tại. Họ cần đặt niềm tin vào Phật để giúp người bệnh cảm thấy an tâm và yên tâm trước khi qua đời.
Hướng tâm về công đức: Trong Phật giáo, việc hành thiện là một trong những điều quan trọng nhất trong cuộc đời con người. Người nhà có thể hướng tâm về công đức để giúp người bệnh có thể tạm rời khỏi cuộc

Những điều cần lưu ý khi hộ niệm cho người chết:

Theo tâm linh, quan niệm của mỗi người về cái chết sẽ khác nhau tùy thuộc vào tôn giáo, triết lý sống, quan điểm của mỗi người. Vì vậy, những điều người bệnh nên biết và chuẩn bị khi lâm chung sẽ phụ thuộc vào quan niệm tâm linh của từng người.

Tuy nhiên, theo khoa học, có một số điều người bệnh nên biết và chuẩn bị khi lâm chung để giảm thiểu những khó khăn và đau đớn cho bản thân và gia đình.

Để lòng nhẹ nhàng hơn: Trong những giờ cuối đời, người bệnh nên đưa ra các lời chia tay và lời tạm biệt, bày tỏ lòng biết ơn và tình yêu thương đối với người thân và bạn bè. Điều này sẽ giúp cho người bệnh được an tâm hơn không còn lo lắng khi bị chết.
Đặt trọn niềm tin: Người bệnh nên đặt trọn niềm tin vào khoa học và y tế, họ sẽ luôn nỗ lực để giảm đau đớn và tạo điều kiện tốt nhất cho người bệnh khi lâm chung.
Chấp nhận cái chết: Người bệnh nên hiểu rằng chết là một phần tự nhiên của cuộc sống và không thể tránh khỏi. Họ nên chấp nhận sự thật này để giảm bớt sự sợ hãi và lo lắng khi đối mặt với nó.
Chuẩn bị tinh thần: Người bệnh nên chuẩn bị tinh thần bằng cách đọc sách, nghe nhạc, tập thiền, và tìm kiếm những hoạt động giúp tâm hồn được thư giãn và bình an.
Giải quyết các vấn đề còn dang dở: Nếu có những vấn đề còn dang dở với người thân hoặc bạn bè, người bệnh nên giải quyết trước khi qua đời để tránh để lại những việc chưa giải quyết được cho người thân.

Tóm lại

Hộ niệm và ban hộ niệm đóng vai trò quan trọng đối với người sắp chết ở bệnh viện, giúp họ và gia đình cảm thấy được yên tâm, quan tâm và được hỗ trợ trong giai đoạn khó khăn của cuộc đời. Phật giáo là một tính ngưỡng lâu đời đối với các nước Á đông. Và những lời dạy, hay các nghi thức, giáo lý trong việc hỗ trợ, hướng dẫn người mất hồi hướng trong Phật giáo cũng rất nhân văn. Hy vọng rằng, bạn đọc sẽ tìm được cho mình những thông tin có ích nhất thông qua bài viết này.