Lễ Tiểu Tường là một nghi thức quan trọng trong phong tục đám tang và sau đám tang mà bất kỳ người Việt nào cũng cần phải biết. Nó không chỉ giúp người thân trong gia đình tỏ lòng tưởng nhớ đến người đã khuất mà còn là một nghi thức tiễn đưa quan trọng giúp người chết sớm siêu thoát và đầu thai.

Vậy lễ Tiểu Tường là gì?

Tiểu tường

Lễ Tiểu Tường, còn được gọi là Giỗ Đầu (chữ Hán: 小祥), là một trong những nghi lễ quan trọng trong văn hóa tâm linh của người Việt.

Đây là dịp kỷ niệm ngày giỗ đầu tiên sau một năm kể từ ngày mất của người thân, thuộc thời kỳ để tang, là một ngày giỗ vẫn còn mang nặng nề bi ai và sầu thảm. Thời gian một năm chưa đủ để làm giảm đi những nỗi đau buồn, xót xa và tủi hận trong lòng của những người thân đã mất.

Lễ cúng tiểu tường thường được tổ chức không khác gì đám tang khi người mới mất, tuy nhiên nghi thức này ngoài làm lễ cúng 1 năm ra thì còn là lúc anh em, bà con, bạn bè tập trung lại để tưởng nhớ đến người đã khuất.

Trong ngày Tiểu Tường (Giỗ Đầu), lễ cỗ được tổ chức với trang nghiêm không kém cạnh ngày đưa tang năm trước. Con cháu của người mất vẫn mặc đồ tang phục, thể hiện lòng thành kính và tôn kính đối với tổ tiên.

Lúc diễn ra lễ cúng và khấn Gia tiên, không khí trầm lắng và nghẹn ngào vẫn tiếp tục hiện diện. Những người thân thương của người đã khuất vẫn khóc lóc và than khóc giống như trong ngày đưa tang năm trước, thể hiện tâm tư đau xót và nhớ nhung sâu sắc.

Lễ tiểu tường là gì? — Minh họa: Lễ tiểu tường

Những gia đình có điều kiện thường còn thuê một đội kèn trống tham gia lễ cỗ. Âm nhạc từ kèn trống góp phần tạo thêm không gian tâm linh và trang trọng cho nghi lễ. Tiếng kèn trống vang lên như những nỗi lòng xót xa, đồng thời cũng là sự báo hiệu cho cả khu phố biết rằng đây là dịp lễ cỗ quan trọng trong gia đình.

Nghi thức cúng ngày giỗ đầu

Vào ngày Tiểu Tường (Giỗ Đầu), lễ cúng được tổ chức với sự chu đáo và phong cách trang trọng. Ngoài mâm lễ mặn, hoa, quả, hương và phẩm oản, người ta còn có rất nhiều đồ hàng mã, bao gồm cả tiền, vàng và các vật dụng như quần áo, nhà cửa, xe cộ, và một hình nhân.

Trong văn hóa cổ truyền, người ta cho rằng hình nhân ở đây không phải là thế mạng cho người còn sống, mà được tạo ra bởi những phép thuật của thầy phù thủy, tin rằng hình nhân này sẽ hóa thành một người thật và xuống Âm giới để hầu hạ vong linh người mất.

Gia chủ sẽ đặt những đồ lễ này lên bàn thờ để cúng. Khi cúng xong, những đồ này sẽ được đem ra ngoài mộ để đốt, tiễn về cõi Âm thế.

Những đồ vàng mã được gọi là “mã biếu,” vì khi gửi từ cõi Dương gian xuống Âm giới, người quá cố và Gia tiên không được sử dụng, mà phải biếu tặng các Ác thần để tránh sự quấy rối.

Sau khi hoàn tất lễ Tạ và hóa vàng, gia đình tổ chức bầy cỗ bàn để mời họ hàng và khách khứa tham gia ăn giỗ. Khách đến ăn giỗ được mặc trang phục trang nghiêm, và không khí vẫn mang nét bi ai và sầu thảm như ngày đưa tang năm trước.

Sau lễ cỗ, gia đình sẽ sửa sang lại mộ cho người quá cố, thi hài vẫn nằm dưới huyệt, tiếp tục được bảo vệ và an lành trong cõi Âm giới.

Bên cạnh lễ Tiểu Tường thì Đại Tường cũng rất quan trọng. Vậy “Đại Tường” là gì?

Đại Tường

Đại Tường hay Giỗ Hết có nghĩa là nghi thức cúng giỗ để kết thúc quá trình để tang của gia chủ, là một trong những lễ giỗ quan trọng trong văn hóa tâm linh người Việt. Đây là dịp giỗ đầu tiên sau hai năm kể từ ngày người thân mất, vẫn nằm trong thời kỳ tang. Mặc dù đã qua hai năm, nhưng những vết thương trong lòng người còn sống vẫn chưa thể hàn gắn hoàn toàn.

Trong tất cả những nghi thức tang lễ thì Đại Tường là công đoạn cuối rất quan trọng, người ta vẫn tổ chức trang nghiêm như trong các ngày giỗ khác. Lúc tế lễ, người sống và Gia tiên đều mặc đồ tang phục và tiếp tục khóc lóc giống như trong lễ Giỗ Đầu và ngày đưa tang, vẫn mang nỗi bi ai sầu thảm không kém.

Vào ngày Đại Tường, ngoài mâm lễ mặn, hoa, quả, hương và phẩm oản, người ta cũng mua sắm rất nhiều đồ hàng mã, bao gồm tiền, vàng và các vật dụng như quần, áo, nhà cửa, xe cộ, tương tự như trong ngày Giỗ Đầu. Vàng mã được đốt và cúng cho người đã khuất cũng nhiều hơn so với ngày Giỗ Đầu.

Những đồ vàng mã trong ngày Đại Tường được gọi là “mã biếu,” vì khi được gửi từ cõi Dương gian xuống cõi Âm thì người quá cố và Gia tiên không được sử dụng, mà phải đem những đồ lễ này đi biếu các Ác thần để tránh sự quấy nhiễu.

Sau khi hoàn tất lễ Tạ và hóa vàng, gia đình sẽ bày cỗ bàn mời họ hàng, khách khứa ăn giỗ. Đại Tường thường đông đúc hơn lễ Tiểu Tường, và cỗ bàn cũng được chuẩn bị linh đình và công phu hơn. Khách đến ăn giỗ vẫn mặc đồ tang phục, và không khí vẫn mang nét bi ai và sầu thảm như ngày đưa tang hai năm trước và Tiểu Tường.

Sau hai tháng kể từ Đại Tường, người thân sẽ chọn ngày tốt để Trừ phục (còn gọi là Đàm tế), tức là bỏ tang.

Trong lễ này, họ sẽ đốt hết những áo quần tang, gậy chống và sau đó, người sống sẽ trở lại cuộc sống thường nhật, có thể tổ chức hoặc tham gia các cuộc vui, đình đám.

Nếu là vợ, cô có thể đi bước nữa (nếu chồng mình mất). Đây là một buổi lễ quan trọng, vì nó đánh dấu bước ngoặt đối với người sống và vong linh của người đã mất.

Văn khấn lễ Tiểu Tường – Đại Tường

Văn khấn Tiểu Tường (ngày giỗ đầu) của người xưa

(Giỗ đầu giỗ đoạn)

Hôm nay là ngày……. tháng……. năm…….. (Âm lịch)
Chúng con cùng cả họ, nhân ngày Tiểu tường (Đại tường)
Kính dâng chay nhạt;
Trước linh toạ khóc mà than rằng:
Than ôi!
Mây giăng, gió dữ làm chi sớm độc địa hỡi trời!
Hơn một ngày không ở, kém một ngày không đi,
Đành rằng tử sinh có mệnh.
Nhớ những lúc một nhà sum họp; cha trước, mẹ sau.
Bỗng từ đâu hai ngả chia phôi, kẻ còn người khuất.
Thương ôi!
Công đức chưa đền, đau đớn như chứa chan giọt lệ.
Âm cung xa cách, xót xa thay bối rối ruột tằm.
Tính đốt ngón tay, kể tháng đã tròn mười hai (hoặc 24 tháng)
Tiểu tường tế duyên, chưa khô hàng lệ.
Tính ngày vừa ba trăm sáu mốt ngày, giỗ đầu diện lễ.
(Nếu đại tường thì đổi thành: tính đốt ngón tay đã bảy trăm hai mươi mốt ngày – là tuần giỗ đoạn)
Chay nhạt dâng lên;
Dưới chín suối cha mẹ già chứng giám;
Khóc than kể lể: trước linh sàng con trẻ khấu đầu
Cúi xin hâm hưởng.
Cẩn cáo!

Văn khấn lễ Tiểu Tường theo Phật giáo

Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
– Con lạy chín phương Trời, mười phương Chư Phật, Chư Phật mười phương.
– Con kính lạy Đức Đương cảnh Thành hoàng chư vị Đại Vương.
– Con kính lạy ngài Đông Trù Tư mệnh Táo phủ Thần Quân.
– Con kính lạy các ngài Thần linh, Thổ địa cai quản trong xứ này.
– Con kính lạy chư gia tiên Cao Tằng Tổ tiên nội ngoại họ………………………………
Tín chủ (chúng) con là:……………………………………………………………………
Ngụ tại:…………………………………………………………………………………….
Hôm nay là ngày …………… tháng ………..….. năm ……………………………………
Chính ngày Giỗ Đầu của……………………………………………………………………

Năm qua tháng lại, vừa ngày húy lâm. Ơn võng cực xem bằng trời biển, nghĩa sinh thành không lúc nào quên. Càng nhớ công ơn gây cơ tạo nghiệp bao nhiêu, càng cảm thâm tình, không bề dãi tỏ. Nhân ngày chính giỗ, chúng con và toàn gia con cháu, nhất tâm sắm sửa lễ vật kính dâng, đốt nén tâm hương dãi tỏ tấc thành.

Thành khẩn kính mời………………………………………………………………………
Mất ngày…………. Tháng………………năm……………………………………………
Mộ phần táng tại:…………………………………………………………………………..

Cúi xin linh thiêng giáng về linh sàng, chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, độ cho con cháu bình an, gia cảnh hưng long thịnh vượng.

Tín chủ con lại xin kính mời các cụ Tổ Tiên, nội ngoại, Tổ Khảo, Tổ Tỷ, Bá thúc, Cô Di và toàn thể các Hương linh gia tiên đồng lai hâm hưởng.

Tín chủ lại mời vong linh các vị Tiền chủ, Hậu chủ trong đất này cùng tới hâm hưởng.

Chúng con lễ bạc tâm thành, cúi xin được phù hộ độ trì.

Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!
Nam mô a di Đà Phật!

Tóm lại, nghi thức tổ chức và tiến hành quá trình diễn ra lễ Tiểu Tường và Đại Tường tuy có khác nhau về cách thức nhưng nó luôn là một nét đẹp văn hóa tâm linh của dân tộc Việt Nam.

Tiểu Tường thường được gọi là 1 năm hay “dập năm”, trong khi đó Đại Tường thường được gọi là “hết khó” hay “hết tang”.

Hy vọng rằng, bạn đọc sẽ hiểu rõ hơn về nghi thức này nhưng lưu ý rằng sẽ có một chút khác nhau về cách tổ chức lễ giỗ ở mỗi địa phương khác nhau vì vậy bạn chỉ nên tham khảo bài viết này chứ không nên tự ý làm lễ tại nhà.

Tag: con người; storage details; hội văn; làm tuần; thức tông; con người; thiền tông; chơn thần; công viên; văn khấn; ngày trước; miễn phí; linh hồn; chúng ta;