Kèn trống đám ma là một trong những yếu tố quan trọng trong phong tục tang lễ Việt Nam nói chung. Lý do tại sao đám ma lại đánh trống hay phải thuê dịch vụ đội kèn đám ma là vì nó giúp không khí tang thương được lan tỏa hơn, vừa thông báo cho bà con lối xóm biết về chuyện không may mà gia đình có tang đang gặp phải.

Ngoài ra, có rất nhiều cách giải thích khác nhau về vấn đề đánh trống đám tang cũng như đội nhạc, đội kèn Tây,.v.v.. Bạn có thể tìm hiểu các thông tin ngay sau đây.

Kèn trống đám tang:

“Còn Sống Dầu Đèn – Chết Kèn Trống” là một diễn đạt gợi lên quan niệm về cuộc sống thường ngày và tang lễ trong văn hóa truyền thống của người dân Việt Nam. Cụ thể, câu nói này tượng trưng cho sự cân nhắc giữa cuộc sống bình dị, thư thái (sống dầu đèn) và sự trang trọng, nghiêm túc trong các sự kiện quan trọng như tang lễ (chết kèn trống).

Trong thời xưa, khi không có các tiện ích hiện đại như ánh sáng điện, người dân thường sử dụng đèn dầu để thắp sáng trong cuộc sống hàng ngày. Đèn dầu không chỉ đơn thuần là nguồn ánh sáng mà còn có ý nghĩa gắn kết gia đình và cộng đồng. Vào cuối ngày làm việc, mọi người thường quây quần lại bên ngọn đèn dầu để thư giãn, nói chuyện, chia sẻ và tạo dựng mối quan hệ xã hội.

Khi đến với tang lễ, “kèn trống” tượng trưng cho các nhạc cụ cổ truyền được sử dụng trong lễ tang, như một cách thể hiện lòng kính trọng và tôn trọng đối với người đã qua đời. Kèn và trống là những nhạc cụ mang ý nghĩa trang trọng, thể hiện tâm trạng thanh tịnh và sự chia buồn trong lễ tang. Việc sử dụng những loại nhạc cụ khác nhau, như kèn, sáo, trống, chiêng, đàn nhị, đàn nguyệt… hay còn gọi là phường Bát Âm nhằm thể hiện đa dạng âm điệu, đem lại cảm giác trọn vẹn, đầy đủ trong không gian tang lễ.

Tại sao đám ma lại đánh trống?

Theo văn hóa tâm linh người Việt Nam xưa, đám ma như là nơi chúng ta tiễn biệt người thân, bạn bè, nó không chỉ là một nghi lễ thông thường, mà còn chứa đựng ý nghĩa tâm linh sâu xa của dân tộc.

Lý do khiến cho việc đánh trống trong đám ma chính là báo hiệu cho các nghi thức diễn ra trong quá trình tổ chức đám ma. Bao gồm việc đánh để báo hiệu có khách tới thăm viếng, đánh trống để cúng cơm, đánh trống trong đám ma để báo hiệu các giờ làm lễ quan trọng như lễ viếng, lễ tiểu tường, lễ di quan,… và báo hiệu cho thôn xóm biết gia đình có người mất.

Ngoài trống ra thì chiêng cũng là một vật dụng không thể thiếu, nó có tác dụng gần tương tự trống và luôn luôn bổ trợ cho trống trong khi diễn ra các nghi thức quan trọng trong đám ma. Nếu bạn để ý thì trong đám ma luôn luôn có hai dụng cụ này trong không gian tang lễ.

Cồng chiêng là nhạc cụ Châu Á thuộc bộ gõ, được làm bằng đồng thau, hình tròn như chiếc nón quai thao, đường kính khoảng từ 20 cm đến 60 cm, ở giữa có hoặc không có núm. Người ta dùng dùi gỗ có quấn vải mềm để đánh cồng, chiêng. Cồng, chiêng càng to thì tiếng càng trầm, càng nhỏ thì tiếng càng cao.
Xem chi tiết về chiêng tại đây Wikipedia

Ý nghĩa của việc đánh trống, thổi kèn vào đám ma người Việt

Trong nền văn hóa Việt Nam, đám ma là một sự kiện tối quan trọng giúp kết nối người chết với thế giới bên kia. Trong những nghi lễ này âm nhạc đóng một vai trò quan trọng, trong đó thì thổi kèn và đánh trống là không thể thiếu đối với bất kỳ đám ma nào.

Nguyên nhân hàng đầu tại sao đám ma không thể thiếu tiếng trống và kèn chính là vì đây là một phong tục truyền thống của các dân tộc tại Việt Nam. Tuy mỗi dân tộc mang theo những nét đặc trưng riêng, nhưng đám ma vẫn là dịp tôn vinh và tiễn biệt người thân với sự trang nghiêm và tâm tư.

Trong các bước cơ bản của đám ma, việc thổi kèn và đánh trống là bắt buộc phải có. Khi quan tài người đã khuất còn trong nhà, gia chủ thường mời ban nhạc đến biểu diễn. Tại đây, tiếng trống vang lên như nhịp tim của đất, tiếng kèn thổi vang như hơi thở của tâm hồn. Không chỉ có tiếng trống và kèn, mà còn có thêm đàn sáo, đàn đáy, đàn tranh, và những âm nhạc khác, tất cả cùng tạo nên một không gian linh thiêng, thâm trầm.

Đánh trống đám ma còn có mục đích là để giúp những người ở lại quên đi sự đau buồn, giảm bớt gánh nặng của tâm hồn. Không phải để gọi vong hay rủ ma, mà là để an ủi tinh thần người còn sống. Tiếng trống và kèn, những điệu nhạc nhẹ nhàng, thú vị, giúp tạo nên một không gian ấm áp, xoa dịu nỗi đau.

Miền Bắc với tiếng đàn nhị đầy xúc động, miền Nam với tiếng nhạc kèn Tây và nhạc cải lương, tất cả đều mang theo ý nghĩa sâu sắc. Đám ma không chỉ là nơi buông lỏng nỗi đau thương mà còn là dịp để tôn vinh cuộc sống và kỷ niệm người đã khuất. Các bài điếu văn và những biểu diễn nghệ thuật, thậm chí cả xiếc, càng làm phong phú thêm không gian tâm linh này.

Đám ma không chỉ là sự kiện chốn đầu ngõ cuộc sống, mà còn là một phần của văn hóa, tâm linh và truyền thống Việt Nam. Tiếng trống và kèn, âm nhạc và cảm xúc, tất cả đan xen trong nhau, tạo nên bức tranh tâm hồn đầy sắc màu, trong dịp tiễn biệt và tôn vinh những người đã ra đi.

Tóm lại, “Đánh trống và đánh chiêng trong đám tang trong văn hóa Việt” là hai điểm sáng rạng ngời trong dải màu sắc của văn hóa truyền thống Việt Nam. Như những nốt nhạc tâm linh, chúng tạo nên không gian tương hòa giữa âm thanh và tâm hồn.

Tiếng trống và đánh chiêng không chỉ là những nghi thức âm nhạc, mà còn là cách thể hiện tình cảm sâu xa và tôn vinh cuộc sống cũng như sự kết nối với người thân trong thế giới bên kia. Như hai đường thẳng song song, chúng tạo nên dòng chảy tinh thần, nối liền hai thế giới, đưa ta đến với sự tương phản của đau buồn và sự an ủi, giữa cuộc sống và cái chết.